‘INZET VAN VRIJWILLIGERS IS DE KRACHT VAN AMSTELVEEN’

Sinds januari 2015 is de gemeente verantwoordelijk voor de jeugdhulp en al wat langer voor ondersteuning van ouderen en mensen met een beperking. Volgens wethouders Zorg Herbert Raat (VVD) en Jeugdhulp Jeroen Brandes (PvdA) betekende deze overheveling van taken duidelijk een stap vooruit. “Deze taken vragen wel wat van de gemeente, maar we kunnen hierdoor steeds beter aansluiten bij de behoeften van de Amstelveners.”

Het eerste jaar na ‘de transitie’ moest alles worden opgezet en uitgevonden, vertelt Brandes. “Het is ons gelukt om een goede organisatie neer te zetten. Afgelopen jaar konden we ons daardoor steeds meer richten op de Amstelveense problematiek.” Een van de grote problemen in Amstelveen zijn (v)echtscheidingen, zegt Brandes. “In Amstelveen komen ‘vechtscheidingen’ relatief vaak voor; 20% van alle kinderen heeft gescheiden ouders en daarvan ervaart 1 op de 3 kinderen een echtscheiding als een vechtscheiding. Kinderen zijn dus de dupe…”. In de online workshops van Villa Pinedo kunnen ouders leren hoe ze hun kind(eren) zo goed mogelijk door de scheiding heen kunnen helpen. “Een laagdrempelige, kortdurende en effectieve workshop”, aldus Brandes. Daar waar de strijd echt lang duurt kunnen ouderen en kinderen terecht bij de pilot ‘Kinderen uit de knel’. Brandes:“De groepsbehandeling ‘Kinderen uit de Knel’ is bedoeld voor ouders die verstrikt zijn geraakt in scheidingsconflicten rond de zorg voor hun kinderen, wonen, financiën en andere belangrijke onderwerpen. Deze conflicten kunnen korter of langer duren en beïnvloeden het leven en welzijn van ouders, hun kinderen, en hun netwerk. Het doel van de groepsaanpak is dat kinderen letterlijk ‘uit de knel’ raken doordat de strijd tussen hun ouders minder destructief wordt. …daardoor komt er ruimte voor de ouders om op een andere manier met de conflictgebieden om te gaan zodat hun kinderen zich weer veilig kunnen voelen en zich goed kunnen ontwikkelen.”

Jonge mantelzorgers

Een ander belangrijk aandachtspunt is de jonge mantelzorger. Brandes: “Er zijn veel jongeren die zorgen voor een zieke of gehandicapte ouder. Dat kan leiden tot overbelasting, waar zij jaren later nog negatieve gevolgen van kunnen ondervinden. Kinderen moeten zich in hun jeugd op alle gebieden kunnen ontplooien. Wij zorgen ervoor dat gezinnen goed worden ondersteund, zodat jongeren de dingen kunnen doen die voor hen belangrijk zijn, zoals sporten en uitgaan.” Ook de hulpverlening aan jongeren boven de 18 jaar heeft de volle aandacht van de gemeente. Brandes: “Als jongeren 18 jaar worden, gaan ze over van de jeugdhulp naar de Wmo of zorgverzekeraar. Ze zijn dan zelf verantwoordelijk, mogen hun eigen keuzes maken en krijgen andere rechten en plichten. Soms verdwijnen ze wat de hulpverlening betreft uit beeld, met alle gevolgen van dien. Dan kan het gebeuren dat ze jaren later weer aankloppen bij de gemeente, maar dan met veel zwaardere problematiek. Ik zou jongeren daarom graag tot hun 23e jaar bij team Jeugdhulpverlening in beeld houden. We kijken nu hoe we dat handen en voeten kunnen geven.”

Financiën

De jeugdhulp in Amstelveen is goed georganiseerd, vindt Brandes. “Maar financieel gezien levert de jeugdhulp flinke tekorten op. Vooraf hadden we geen idee om hoeveel cliënten het ging. Die cijfers moesten bij het Rijk, de provincie en de instellingen vandaan komen. Het duurt een paar jaar voordat dat helemaal inzichtelijk wordt. Maar we zullen vanwege de financiën nooit nee verkopen als een kind hulp nodig heeft. Ten eerste mag dat niet van de wet en ten tweede is dat het laatste wat we willen.”

Op de Wmo houden we als gemeente juist geld over, vult Raat aan. “Helaas wordt dan in de media beweerd dat we kennelijk te veel hebben bezuinigd op bijvoorbeeld hulp bij het huishouden. Maar Amstelveen heeft hier helemaal niet op bezuinigd. Daarnaast, wat we tekort komen bij de jeugd, vullen we aan met het overschot op de Wmo. We bieden de zorg ‘ontschot’ aan, het gaat ons om goede hulp en ondersteuning voor alle inwoners.”

Doorvragen

Toch was Amstelveen laatst negatief in het nieuws, vertelt Raat. “Een inwoner van Amstelveen had een brief geschreven aan NRC dat hij om hulp had gevraagd bij het Amstelveenloket en nul op het rekest had gekregen. We hebben contact met hem opgenomen en ons in zijn situatie verdiept. We zijn daarbij tot de conclusie gekomen dat we meer moeten doorvragen. Soms gaat het om een grijs gebied en is het niet duidelijk of de zorg van de gemeente moet komen. Als de regels onduidelijk zijn, maar iemand duidelijk zorg nodig heeft, moet de rode vlag omhoog en linksom of rechtsom worden gezocht naar een oplossing.” Brandes vult aan: “Uiteraard moet je wel oppassen voor precedentwerking of willekeur. Dat is het spanningsveld waarbinnen je je beweegt.” En soms moeten we ook nee zeggen, zegt Raat. “Als iemand vanwege schulden uit zijn woning wordt gezet, dan geven we hem geen urgentie voor een huurwoning. Dan beloon je verkeerd gedrag. De oplossing ligt dan in het onderzoeken naar de onderliggende problematiek.”

Ontzettend veel vrijwilligers

“Wat mij is opgevallen,” zegt Raat, “is dat de groep ouderen heel divers is. Zowel wat betreft gezondheid, levensstijl als inkomen. Er zitten grote verschillen in hoe mensen oud worden én hoe ze daarmee omgaan. Maar ook of ze op de hoogte zijn van alle voorzieningen in Amstelveen. Wij vinden het belangrijk dat er goed voor onze ouderen wordt gezorgd en dat ze zichzelf kunnen redden. Om die reden heeft de gemeente in samenwerking met de voormalige Amstelveense Seniorenraad een overzicht gemaakt van voorzieningen voor senioren in Amstelveen. Deze ouderencampagne is heel goed ontvangen.” Er zijn veel initiatieven om ouderen te helpen, aldus Raat. “Variërend van de Boodschappenplusbus, tot klusjes in huis en hulp bij de administratie. Er zijn veel initiatieven en veel vrijwilligers, dat is de kracht van Amstelveen.” Brandes: “In Amstelveen doet 37% van de volwassenen aan vrijwilligerswerk. Als je de vrijwilligersorganisaties bezoekt, sta je versteld van wat er allemaal gebeurt.”

Simpel blijven denken

Wat hebben de wethouders de afgelopen jaren geleerd? Brandes: “Wij kopen samen met Amsterdam en Zaanstad jeugdhulp in. Maar ik heb geleerd dat elke stad, elke wijk en elke straat anders kan zijn. Die hebben allemaal hun eigen problematiek en ook de hulp kan anders georganiseerd zijn. Daarom is het goed als je de vrijheid houdt om specifiek te sturen op de problemen die in Amstelveen spelen.” Raat heeft ervaren dat je ‘simpel moet blijven denken’. “Je kunt je als bestuurder wel heel erg focussen op beleid, inkoopcontracten of aanbestedingstrajecten, maar dat is niet waar ik energie van krijg. Ik krijg er wel energie van als ik zie dat we zaken beter kunnen regelen.
Zo heb ik in januari huurders uit Westwijk geadviseerd een brief te schrijven naar Woningcorporatie Eigen Haard met de vraag om nieuwe, stille deurdrangers.
Ik hoop dat de corporatie hiervoor openstaat. Daar word ik nu blij van, omdat er zo nog meer woongebouwen toegankelijk worden.”

Aandachtspunten

Waar willen de wethouders zich het aankomende jaar op richten? Brandes: “Naast de al genoemde onderwerpen wil ik de contacten met huisartsen en scholen versterken om signalen bij kinderen in een vroeg stadium op te vangen. Zo wil ik de jeugdhulpverlening op scholen versterken. Nu heb je op scholen zorgteams, schoolmaatschappelijk werk, intern begeleiders. Het is voor ouders heel ingewikkeld om te weten wie waarvoor is. Ook merken we dat scholen soms wat ‘handelingsverlegen’ zijn als het gaat om het aanspreken van ouders. Jeugdhulpverleners kunnen onafhankelijker opereren, waardoor kinderen eerder hulp kunnen krijgen.” Raat: “Dat we als gemeente verantwoordelijk zijn voor jeugdhulp en Wmo, vind ik nog steeds een grote stap vooruit. We hebben het in Amstelveen goed georganiseerd. Op landelijk niveau is er verbetering mogelijk. Zo is er geen plek voor mensen die eigenlijk niet meer thuis kunnen wonen, zoals mensen met dementie, maar nog “te goed” zijn voor een verpleeghuis. Hier kun je alleen terecht als je niet meer voor jezelf kunt zorgen. Bejaardenhuizen sluiten, terwijl er grote behoefte is aan begeleid wonen. Dit is echt een aandachtspunt voor het nieuwe kabinet, waar we ons als lokale bestuurders hard voor moeten maken.”