Leven in de brouwerij in de voormalige school van Heide.

Vanzelf ging het allemaal niet. Maar voor een groep dorps-bewoners was het snel duidelijk. Het schoolgebouw, gesloten omdat er niet meer genoeg leerlingen waren, zou een prima voorziening kunnen worden. Een die bijdraagt aan de leefbaarheid van het dorp. Daar wilden ze best zelf de schouders onder zetten. Maar dan wilden ze ook het gebouw in eigendom. Goed voor het wij-gevoel. Voor het sociale leven. Voor jong en oud. Met name kleinere activiteiten, een eetpunt, een trefpunt, dat zou daar prima passen. Een actieve groep dorpsbewoners ging ermee aan de slag.

Samen met een groep enthousiaste kartrekkers organiseerde de dorpsraad talloze informatieavonden in het dorp. Waar is behoefte aan? Ze hielden nog een enquête, om te inventariseren ‘wat de schatkist van de Hei was’. “Wie is waar goed in? En wat kun en wil je betekenen voor de gemeenschap? Want het exploiteren en onderhouden van het gebouw komt grotendeels neer op vrijwilligerswerk”, zegt Gerrit Michels, voorzitter van de in 2014 opgerichte Dorps coöperatie. “Van één keer per jaar de dakgoten schoonmaken tot groenonderhoud of helpen in de horeca”. Hij lacht: “En alleen al voor de horeca hadden we in no time al 25 mensen. Van elke week een keer tot incidenteel bijspringen. Ook facilitair zijn er de nodige vrijwilligers, die hun eigen netwerk meebrengen: metselaars, schilders, de groenploeg. Ze krijgen er alleen koffie voor. En eeuwige dank, natuurlijk…!”

In 2016 werd het zelfsturingsplan goedgekeurd door B en W en de gemeenteraad. De Dorps coöperatie kon toen volgas vooruit met het bedrijfsplan. “Leden zijn de inwoners”, zegt Gerrit. Zo’n 480 telt Heide er. Trots: “Binnen drie weken was de helft van de gezinnen al lid.” Ze leggen allemaal een bedrag in. De leden beslissen wat er moet gebeuren, het bestuur zorgt dat de plannen worden uitgevoerd. In mei werd de koopovereenkomst getekend. “Maar we hadden al een bruikleenovereenkomst gesloten met de gemeente. Daardoor konden we al eerder starten met de exploitatie.” Wat hielp was dat Wauw speciaal voor jou, dat kinderen en jongeren met een bijzondere hulpvraag activiteiten en dagbesteding aanbiedt, zich vestigde in het gebouw. En ook een bakker richtte er graag een verkooppunt in, zij het met beperkte openingsuren. Daarmee waren er al twee huurders. “Dat heeft de ontwikkeling van de plannen wel verder gebracht”, vertelt Gerrit. “Want je kunt wel van alles willen, je moet wel de broek op kunnen houden”.

Intussen was al veel werk verzet. Het gebouw en het aangrenzende plein werden opgeknapt. De dorpsraad won eerder een keuken, die kon nu worden geplaatst. Daarmee kon het kookpunt starten. Een keer per maand komen zo’n twintig oudere dorpsbewoners gezamenlijk de maaltijd gebruiken, die door een groep vrijwilligers wordt bereid. Vrijwilligers koken. “Ouderen wonen steeds langer thuis”, zegt Gerrit. “Over tien jaar is de helft van het dorp 50-plus. Fijn als het dorp dan zo’n voorziening kan leveren. Op termijn willen we ook een dorpsdagvoorziening. Maar we breiden alleen uit als er vraag naar is. De gemeenschap bepaalt het tempo.”

De ‘huiskamer van het dorp’ is inmiddels ook ingericht. “Sinds april kun je hier enkele dagen terecht voor een lunch of broodje”, zegt beheerder Pieter. Hij is sinds februari in dienst van de coöperatie, via een social return-regeling van de gemeente. Hij vervolgt: “De bakker zit er al, we hebben een keuken. Cliënten van Wauw helpen mee. Mooie kruisbestuiving, de huurders werken samen en helpen elkaar.” De coöperatie broedt nu nog op andere manieren om inkomsten te genereren. “We kunnen bijvoorbeeld de keuken aanbieden voor kookgroepen”, zegt Gerrit. “Maar we gaan niet alles verhuren hoor, het gebouw moet er voor de mensen zijn. Wel we willen voor de toekomst wat meer reuring in en om het gebouw.” Hij besluit: “Sinds de bakker hier zit, merken we dat er weer energie vrijkomt in het dorp. Vrijwilligers bellen: wanneer kan ik iets doen? Dat is fijn om te merken. Mensen helpen en ondersteunen elkaar. Er is meer samenhang. Zo willen en kunnen mensen hier weer in het dorp blijven wonen.”