“Kinderen grootbrengen is prachtig, maar soms ook zwaar”, erkent Berthold. “Deels omdat we allerlei verwachtingen hebben. Dat heeft gevolgen voor je kind. Want wat als de verwachtingen niet reëel zijn? Het kind deelt je hobby niet of gaat niet naar de universiteit. Wat dan?” Berthold roept in zijn boeken ‘Lastige kinderen? Heb jij even geluk’ en ‘Lastige kinderen, heb jij even haast’, opvoeders op om te handelen vanuit de behoeften en verlangens van het kind.

Wees een raadgever

Berthold wil ouders op het hart drukken om te stoppen met een oplossing als die niet werkt. “Je dochter van zeventien komt altijd te laat thuis van het stappen. Ondanks je straffen blijft ze het doen. Stop dan met straffen! Ga samen aan tafel zitten en leg haar de kwestie voor. ‘Wat kunnen we doen zodat ik mij niet ongerust voel en jij op stap kunt?’ Zo blijft ze verantwoordelijk voor haar eigen gedrag en geef je autonomie. Opvoeders moeten de illusie dat ze de teugels in handen hebben loslaten. Je bent als ouder geen leidsman, wees een raadgever en laat kinderen zelf bepalen. Kinderen zijn daar heel goed toe in staat. Weet je kind het niet, wacht dan even, hij vindt vanzelf zijn weg wel weer.”

Verschil zorgen en opvoeden

Berthold vertelt wat hij als een belangrijk verschil ziet tussen zorgen en opvoeden. “Zorg is nodig om je kind veilig te laten opgroeien. Opvoeden heeft te maken met alles wat opvoeders aan normen en waarden op hun kinderen willen overbrengen. Punt is echter dat kinderen vooral normen en waarden leren van de omgang met elkaar, al ruziënd met hun broer of zus, op school en spelend met hun vriendjes. Kinderen hebben daarbij advies nodig, geen opvoeding. Goed nieuws is dus dat een heleboel van die goede opvoedbedoelingen van opvoeders in feite onnodig zijn. Stop dus met opvoeden!”

Denken in mogelijkheden

De lezer van het boek ‘Lastige kinderen? Heb jij even geluk’ krijgt vier vragen voorgeschoteld; wat is het probleem, is het echt een probleem, ben jij het probleem en is het probleem de bedoeling? “Bij ADHD bijvoorbeeld, kijk ik liever naar waar zo’n kind in uitblinkt, wat zijn talenten zijn. Een kind met ADHD heeft veel energie, is creatief en leeft buiten de gebaande paden. Zou cabaretier Jochem Myjer zonder ADHD net zo grappig zijn? Voor autisme geldt hetzelfde: dwangmatig geordend zijn, heeft ook voordelen. Met meer autistische mensen in de financiële wereld zouden we waarschijnlijk geen kredietcrisis hebben gehad.”

Is het een probleem?

“Een vrouw zei kortgeleden dat haar veertienjarige zoon misschien wiet zou gaan gebruiken en vroeg wat ze moest doen. Nou, niks dus. Als iets niet eens aan de orde is, moet je er ook geen probleem van maken.” En als er dan toch een probleem is, is er volgens Berthold weinig aan de hand. “Kinderen doorlopen allerlei fases. Peuters neigen naar slaan, bijten en knijpen, pubers liegen tegen ouders.

Ouders kunnen daar boos van worden en conflicten maken, maar ze kunnen beter hun schouders ophalen. De fase gaat vanzelf over.” Volgens Berthold zijn opvoeders vaak zelf het probleem doordat zij ‘vastdenken’. ­Allerlei zaken verbieden remt het kind af en wekt frustratie op. Op de lange termijn veroorzaakt dat problemen, dan heb je een kind met wrok of een robot.” De laatste vraag, ‘is het probleem de bedoeling?’, is ongetwijfeld de mooiste stap. “Het besef dat je dochter met ADHD ontzettend creatief is. Of dat je dyslectische zoon zeer ondernemende vaardigheden bezit. Van een gebrek een talent maken, daar gaat het om.”